DOKTOR TURAN, MAYMUN ÇİÇEĞİNE DİKKAT ÇEKTİ

1. Maymun Çiçeği Virusu Hastalığı (Mpox: Monkeypox) Nedir? Monkeypox, Orthopoxvirus ailesine ait bir virüsün neden olduğu nadir görülen hayvan kaynaklı bir hastalıktır. İlk kez 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tanımlanmıştır. Hastalık, çiçek hastalığına benzer semptomlar gösterir, ancak genellikle daha hafif seyreder. Hastalığın temel belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, halsizlik, lenf bezlerinde şişme ve vücutta suçiçeğine benzer döküntüler bulunur.
2. Hastalığın Kaynağı ve Bulaş Yolları: Monkeypox’un kaynağı genellikle vahşi hayvanlar, özellikle kemirgenler ve maymunlardır. Hastalık insanlara enfekte hayvanların ısırması veya tırmalaması, vücut sıvılarıyla temas, ya da enfekte hayvan eti tüketilmesi yoluyla bulaşabilir. İnsanlar arasında bulaşma ise genellikle yakın temas, enfekte kişilerin deri lezyonlarıyla temas, solunum damlacıkları veya kontamine olmuş yüzeyler aracılığıyla gerçekleşir. Ayrıca cinsel yolla bulaşma riski de mevcuttur, özellikle yeni ortaya çıkan klad 1b varyantı cinsel yolla bulaşma eğilimi göstermektedir.
3. Tedavi Yöntemleri ve Aşılar: Monkeypox için spesifik bir antiviral tedavi yoktur, ancak semptomların hafifletilmesi ve komplikasyonların önlenmesi için destekleyici tedaviler uygulanır. Çiçek hastalığına karşı geliştirilen aşıların, Monkeypox’a karşı da belirli bir koruma sağladığı bilinmektedir. Şu anda kullanılan iki aşı, DSÖ tarafından önerilmekte olup, birçok ülkede onaylanmış durumdadır. DSÖ, düşük gelirli ülkeler için aşı erişimini hızlandırmayı hedefleyen Acil Kullanım Listesi sürecini başlatmıştır.
4. Potansiyel Riskler ve Pandemi Olasılığı: Monkeypox, hızlı yayılma potansiyeli nedeniyle küresel bir tehdit olarak görülmektedir. DSÖ, hastalığın özellikle cinsel temas yoluyla bulaşma riskine dikkat çekmekte ve virüsün yayılmasının kontrol altına alınamaması durumunda, daha ciddi bir halk sağlığı tehdidine dönüşebileceği uyarısında bulunmaktadır. Ancak, hastalığın pandemik bir hal alıp almayacağı belirsizdir. Şu anda, geniş çapta bir pandemiye dönüşme riski düşük olarak değerlendirilse de endemik bölgelerde ve dünya genelinde dikkatli bir izleme ve müdahale gerekmektedir.
5. Endemik Bölgelerde Son Durum: Monkeypox hastalığının endemik bölgelerdeki son durumu oldukça ciddidir. 2024 yılı itibarıyla, özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve komşu ülkelerde hastalık yayılmaya devam etmektedir. Demokratik Kongo Cumhuriyetinde bildirilen mpox vakaları 2023’e kıyasla önemli ölçüde artış göstermiştir; bu yıl şu ana kadar 15.600’den fazla vaka ve 537 ölüm kaydedilmiştir. Ayrıca, yeni bir virüs türü olan klad 1b, cinsel temas yoluyla hızla yayılmakta ve bu durum komşu ülkelerde de endişe yaratmaktadır. Son zamanlarda Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda gibi ülkelerde 100’den fazla laboratuvar onaylı vaka rapor edilmiştir. Özellikle klad 1b’nin daha bulaşıcı ve ölümcül olması, virüsün Afrika dışına yayılma potansiyelini artırmakta, bu da küresel bir sağlık tehdidi oluşturmaktadır​.
6. Dünya Sağlık Örgütü’nün Sağlık Politikası: DSÖ, Monkeypox salgınını kontrol altına almak amacıyla uluslararası endişe verici bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) ilan etmiştir ve hastalığın yayılmasını durdurmak için koordineli uluslararası müdahaleler çağrısında bulunmuştur. Bu karar, hastalığın yayılma hızının artması ve özellikle Afrika’da yeni varyantların ortaya çıkması nedeniyle alınmıştır. DSÖ, ülkelerin Monkeypox ile mücadele kapasitelerini artırmak, aşı ve tedaviye erişimi genişletmek için çalışmalar yürütmektedir.
7. Sonuç: Monkeypox, küresel sağlık için önemli bir tehdit olarak değerlendirilmekte ve DSÖ tarafından dikkatle izlenmektedir. Hastalığın yayılmasının kontrol altına alınması, etkili aşılamalar, uluslararası iş birliği ve hızlı müdahalelerle mümkün olabilir. Dünya genelinde hastalığın seyrini izlemek ve gerekli önlemleri almak, daha büyük sağlık krizlerinin önlenmesinde kritik rol oynamaktadır.

Doç. Dr. Enver TURAN